Położone w połowie drogi pomiędzy Wrocławiem a Opolem miasto Brzeg jest jednym z sprzyjało dogodne położenie na skrzyżowaniu szlaków lądowych i wodnego, łączących największe ośrodki średniowiecznego Śląska z państwami ościennymi. Lokacja Brzegu nastąpiła na mocy wydanego pomiędzy 1246 a 1248 r., a potwierdzonego w 1250 r., zachodnioeuropejskiego prawa lokacyjnego. Dokument lokacyjny wystawiony przez ks. wrocławskiego Henryka III wyznaczył teren lokacji, po dziś dzień czytelny w układzie starówki. Na przełomie XIII i XIV wieku w mieście osiedliły się zgromadzenia zakonne (m. in. franciszkanie, dominikanie, antonici, joannici).

Po podziale w 1311 r. księstwa wrocławskiego Brzeg został stolicą najmniejszego spośród trzech nowo powstałych księstw : wrocławskiego, legnickiego i brzeskiego.

Okres świetności Brzegu nierozerwalnie związany był z panowaniem w księstwie legnicko-brzeskiej linii Piastów – pierwszej polskiej dynastii królewskiej. W roku 1342 książę Bolesław III uczynił Brzeg swoją stałą rezydencją.

W II poł. XIV w. największy mecenat budowlany i kulturalny sprawował książę Ludwik I. Rozbudował zamek książęcy, wspierał finansowo roboty budowlane przy kościele św. Mikołaja a w roku 1380 przebudowano też ratusz miejski zniszczony przez pożar. W okresie największego rozrostu terytorialnego księstwo brzeskie obejmowało swym zasięgiem Lubin, Chojnów, Oławę, Kluczbork, Byczynę, Wołczyn oraz Niemczę i Strzelin (po 1427 r.). W II połowie XV w. miasto przeżywa okres zapaści ekonomicznej. W XVI wieku, za rządów Jerzego I, Brzeg odzyskuje utraconą rangę stolicy księstwa legnicko-brzeskiego. Staje się w tym czasie także prężnym ośrodkiem handlowym. Podczas wojny trzydziestoletniej, dzięki rozbudowanym  w XVI w. fortyfikacjom, Brzeg nie został zdobyty przez oblegające go wojska szwedzkie. W 1675 r. umiera Jerzy IV Wilhelm – ostatni męski przedstawiciel dynastii piastowskiej. Miasto i księstwo wchodzą wówczas w skład monarchii habsburskiej.

W 1741 r. Brzeg zostaje dotkliwie zniszczony podczas oblężenia przez wojska króla pruskiego Fryderyka II Wielkiego. Rok później wraz z całym Śląskiem dostaje się pod panowanie pruskie. Brzeg staje się miastem powiatowym z garnizonem wojskowym.

Po zajęciu miasta przez wojska napoleońskie w 1807 r. nakazano zniszczyć istniejące fortyfikacje. W ich miejscu powstały promenady, parki i planty. Już w 1842 r. do miasta dotarła kolej. W połowie XIX w. Brzeg schodzi do roli ośrodka miejskiego o znaczeniu lokalnym. Sytuacja administracyjna i ekonomiczna miasta zmienia się przez całą II połowę XIX i początek XX wieku. W latach dwudziestych zlokalizowano ponownie garnizon wojskowy. Druga wojna światowa dotkliwie zniszczyła miasto oraz przyniosła zmianę przynależności państwowej. Do 1950 roku Brzeg znajdował się w woj. wrocławskim, a po reformie administracji w woj. opolskim. Po kolejnej reformie w 1975 r. zlikwidowano powiat brzeski, by przywrócić go w 1999 r.

Brzeg jest znany ze swych wspaniałych zabytków do których najcenniejszych skarbów zalicza się: Zamek Piastów Śląskich, Kościół Zamkowy św. Jadwigi, Kościół św. Mikołaja, Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w którego wnętrzu możemy podziwiać wspaniale odrestaurowane malarstwo iluzjonistyczne, renesansowy Ratusz, czy Gimnazjum Piastowskie.